Oorlogsjaren rond Nieuwerhoek

Gepubliceerd 12-05-2004

In Hervonden Soest van 11 februari j.l. schreven we de herinneringen van de heer Hans van Doorne die in zijn jeugd aan de Van Straelenlaan woonde en zijn jonge jaren rond Nieuwerhoek doorbracht. Hij schreef ons een brief van vier kantjes waarin ook een paar herinneringen vanuit de oorlogstijd. Van Doorne ziet veel dingen nog als een film voor zich en heeft ze opgeschreven.

Op de hoek van Nieuwerhoek / Koninginnelaan woonde in de oorlog slager Zoetelief en daarnaast Flapper een sigarenzaak, later had Stien Flapper de dochter daarbij een fotozaak. Naast Flapper de banketzaak van Euwe later Regnery met de bekende IJssalon. Voor Regnery en Euwe had electricien Visman daar zijn zaak en daarnaast was er in de oorlogsjaren een bloemenzaak gevestigd van een N.S.B-er, waarvan in de zomer van 1941 de etalageruit werd ingegooid. Deze daad was vooraf al weken bekend en natuurlijk verraden aan de Duitsers, die tussen het struikgewas een soldaat van de Feldgendarmerie hadden verborgen die een van de daders (kwajongens eigenlijk) aan de ingang van de Regentesselaan ( toen geheten Nieuwerhoekstraat) door het hoofd schoot. De toen jonge Hans van Doorne behoorde niet tot de kwajongensgroep, maar was van de schietpartij ooggetuige. ‘Toch was die ruitengooierij een daad van verzet tegen de N.S.B. en ik beschouw het 17-jarig slachtoffer Dorresteijn als eerste verzetdode van Soest. Deze gebeurtenis wordt al jaren weggemoffeld in officiele kringen, want die jongen was geen dokter en geen politie-inspecteur, maar een gewone volksjongen, niet de moeite waard om daar aandacht aan te schenken?’, schrijft hij.

De heer van Doorne had als jongen grote belangstelling voor de auto’s van het garagebedrijf op Nieuwerhoek, waarschijnlijk een der eerste autobedrijven van Soest. De eigenaar, de heer Stam was een grote man, had geraced en zijn automerk was “OM” wat dat dan ook mocht betekenen. De racerij was eens voor hem verkeerd afgelopen, hij had daaraan wat lidtekens overgehouden en daarmee een einde was gekomen aan de hardrijderij. Een autozaak was een rustiger bestaan en ook Bugatti was een beroemd merk dat toen door Stam werd vertegenwoordigd. In zijn zaak was een groot model Bugatti te zien, die op accu’s werd voortbewogen en bestuurd kon worden door een kind van 10 jaar. Als jongen van die leeftijd vond ik dat iets prachtigs. Als ik stond te kijken kreeg ik uitleg van de oude heer Stam en werd nooit weggejaagd. De autohandel in de oorlog zou waarschijnlijk wel op een laag pitje hebben gestaan in die jaren. Stam werd opgevolgd door zijn zoon Geerlof. 
Dramatisch in de oorlog is het verloop geweest van hotel “De Viersprong en Herensociëteit” gevestigd naast garage Stam. Dit gebouw werd eind 1944 als wraak, met nog andere gebouwen in Soest, door de moffen opgeblazen met alles er in en er op. Ook daarvan was van Doorne ooggetuige. Zo ging het archief van het hotel, maar ook dat van de herensociëteit tot de laatste snipper verloren. De hotelier en zijn gezin mochten niets meenemen en konden niets anders doen dan een veilig heenkomen zoeken. Het gebouw werd opgeblazen en de puinhoop in brand gestoken.

In het boekje Soester Politie Historie lezen we iets van de voorgeschiedenis van deze wraakaktie. 
Door het verzet was er een telefoonkabel doorgeknipt en dat moest op een gegeven moment gewroken worden. De affaire staat bekend als “de wraak van Uhlmeijer”. Een gevreesde oorlogsmisdadiger. Een aan de drank verslaafde Oberleutenant der Kriegmarine. Er zullen als represaillemaatregel een paar gebouwen in brand worden gestoken. De huizen moesten om de Soesters af te schrikken op opvallende plaatsen staan. Op 24 oktober 1944 wordt de boerderij van de weduwe Kok aan de Lange Brinkweg in brand gestoken. De mensen krijgen een halfuur om het huis te verlaten. En de volgende dag is De Viersprong op Nieuwerhoek aan de beurt. Er blijft niets van het mooie gebouw uit 1890 over. Verschrikkelijke gebeurtenissen in het laatste steeds grimmigger en boosaardiger wordend oorlogjaar. De Viersprong is na de oorlog niet meer herbouwd. Op deze plaats staat nu de showroom van garage Stam. Dit waren weer enkele mindere prettige hervonden zaken uit Soest. We danken de heer van Doorne voor de informatie.De foto is afkomstig uit de fotoverzameling van de gemeente Soest.

---

Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door