Licht voor tuberculosepatienten Zonnegloren

Gepubliceerd 28-12-2007

Vandaag aan het einde van het jaar 2007 in Verdwenen Soest een foto van een groep bouwvakkers. Zij maakten in 1925 een aanvang met de bouw van sanatorium Zonnegloren op de plaats waar zij zijn gefotografeerd. Deze bijzondere foto komt uit de fotodoos van Ko Uyland. Zijn vader en een oom, Willem Grift, staan ook op de foto. Ook zij waren met andere bouwvakkers uit Soest voor deze klus ingehuurd.

Initiatiefnemer voor de bouw van een hervormd sanatorium was de heer G.J.A.Ruys uit Utrecht, bestuurslid van de federatie van hervormde diaconiën. Op zijn verzoek kwamen 25 vooraanstaande hervormden op 20 november 1921 bijeen in Utrecht. Een tweede vergadering 14 dagen later leidde tot de oprichting van een vereniging onder voorzitterschap van prof.J.R. Slotemaker de Bruine. Er werd op deze vergadering meteen al een naam bedacht “Zonnegloren”. Een naam met een veelbelovende inhoud. De klimmende zon betekent dat dat het duister voorbij is.Zo zal het weer licht worden voor de patiënten in het toekomstige sanatorium. Nu nog de vraag hoe dit grote project te betalen. Secretaris G.J.A. Ruijs reisde stad en land af voor het aantrekken van leden en begunstigers en het stichten van nieuwe afdelingen en aanboren van mogelijke financiële bronnen.

Op 4 september 1923 kon in Soest de voormalige buitenplaats Tjemara worden aangekocht: een landgoed van 6,5 hectare met villa gebouwd in 1909 bewoond door dokter H. Koppenschaar, die in de houten aanbouw een particulier rusthuis had voor overspannen mensen. Op oudejaarsdag 1924 volgde de koop van het aangrenzende bos en heidegebied, toaal 19.5 hectare schitterend gelegen aan de rand van de Korte Duinen.Van de benodigde zeven ton in guldens was begin 1925 vijf ton binnen. Spannend, dus nog twee ton, maar de tijd drong. Door armoe en slechte hygienische omstandigheden konden infectieziekten snel om zich heen grijpen. De besmettelijke tuberculose was koploper onder de zieken die veel slachtoffers maakten. Men sprak van vliegende tering, omdat de ziekte zich onzichtbaar door de lucht verspreidde. Het enige dat artsen patienten konden voorschrijven was rust, goede voeding en gezonde lucht, in de hoop dat hun afweersysteem de bacterie eronder kreeg.

De Witte Dood
Maar dit geluk was voor slecht weinigen weggelegd. Vele kregen bloedspuwingen en stierven ‘de witte dood’. Op 14 mei 1925 nam het bestuur het besluit een begin te maken met de bouw en jhr P.J.H.Roell-lid van het dagelijks bestuur- werd benoemd tot geneesheer-directeur. 
De rontgenfoto bracht wel enige vooruitgang in de bestrijding van de tbc maar desondanks liepen nog steeds duizenden Nederlanders jaarlijks de ziekte op. De meesten werden thuis verpleegd, waardoor de tuberkelbacterie vaak meedere slachtoffers in een gezin maakte. Opname in een sanarorium was voor de meesten niet weggelegd. De reis naar het sanatorium in het Zwitserse Davos kostte teveel geld en in eigen land waren de mogelijkheden beperkt. In 1920 hadden de roomskatholieken duizend bedden beschikbaar en de neutrale sanatoria ook tegen de duizend bedden. De protestants-christelijke kwamen achterop en konden amper tweehonderd patiënten plaatsen. Bouwkundig ingenieur Hermann Friedrich Mertens architect in Bilthoven tekende het ontwerp. Op 28 juni 1926 legde men het werk even stil want de nieuwe voorzitter jhr. Rutgers van Rozenburg metselde traditie getrouw een eerste steen en sprak de eerste woorden van Psalm 90 vers17: 'En de lieflijkheid des Heeren onzes Gods zij over ons;en bevestig gij het werk onzer handen over ons,ja het werk onzer handen bevestig dat’.

Zuilen
Slotemaker benadrukte vervolgens de betekenis van de verpleging in de eigen kerkelijke sfeer. Zo ging dat in de tijd dat Nederland nog in zuilen was opgedeeld. Er was op dat moment nog een financieel gat van honderduizend gulden. En ook nog geen geld voor de inrichting. Kerkenraden en diaconieën werden nog eens aangespoord ook de laatste gatjes te dichten. Het is uiteindelijk allemaal goedgekomen, honderden patiënten zijn vaak na langdurig kuren genezen verklaard en hebben nog dankbare herinneringen aan hun tijd in Soest. Verpleegsters hebben hier hun opleiding gevolgd. Maakten vrienden en velen vonden in de Zonneglotentijd hun partner voor het leven.. Dat is nu ruim 80 jaar later allemaal verdwenen inclusief huize Tjemara. Zonnegloren een begrip in Soest terug naar de natuur. Zonde zeggen we in Soest maar we vergeten dat met Zonnegloren ook de ziekte tuberculose in Nederland nagenoeg is verdwenen en dat moet ons toch ook weer blij stemmen. 

---

Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door