Stijlvolle begrafenisstoet Soest

Gepubliceerd 21-03-2007

Vandaag in Hervonden Soest een foto van een begrafenisstoet zoals we deze tegenwoordig niet meer zien.Het beeld is een foto van een complete rouwstoet.Zo te zien een wordt hier een welvarend iemand begraven, de stoet is met veel ceremonieel aangekleed. De familie heeft begrafenisondernemer opdracht gegeven een waardige en eervolle begrafenis te regelen en hij heeft alles uit de kast gehaald. De status van de dode werd ,tot midden van de vorige eeuw, ook in Soest nog afgemeten aan het gebruik van koets of boerenwagen en van het aantal dragers en de lengte van de rouwstoet. Op de foto zien we een begrafenisstoet in stijl. 

De overledene die hier zijn laatste gang naar het kerkhof maakt is Johannes Westemeijer, Echtgenoot van Wilhelmina van Nimwegen, cafehouder van Nieuw Vosseveld aan de Birkstraat. Hij overleed volgens een rouwadvertentie in de Soester Courant op 9 maart 1952 en is vier dagen later 13 maart begraven op de katholieke kerkhof aan de Steenhoffstraat.

De Westemeijers stonden bekend als een wat gesloten familie, maar wat pronkerig naar de buitenwacht. Toen vader plotseling overleed waren moeder en de twee dochters Henny en Dina en zoon Henk er gauw over eens dat vader een mooie begrafenis moest krijgen. Alles volgens de rituelen van die tijd. Maar welke rituelen waren een halve eeuw geleden nog gebruikelijk in Soest?

Allereerst het gebruik van een aanspreker of ook wel aanzegger genoemd was een goede gewoonte. De familie Westemeijer liet dan ook een aanspreker de dag van overlijden de Birkt rondgaan om de buurt de dood van Westemeijer wat men noemt aan te zeggen. Huis aan huis werd bij de boeren aangebeld, de deur ging open en de aanzegger , in vol ornaat, zwart pak en zwarte jas met zilveren tressen en steek op het hoofd maakte een lichte buiging en deed formeel de aankondiging van de dood van de overledene. “De familie Westemeijer maakt bekend dat heden morgen om tien uur, voorzien van de laatste genademiddelen is overleden , Johannes Westemeijer op een leeftijd van 63 jaar.”Hij nodigt de buren waarschijnlijk ook uit voor het Rozenkransgebed aan het sterfhuis. Verder houdt een aanzegger de boodschap kort. Hij gaat bij de deuren niet in uitgebreid gesprek aan met buurtgenoten. Je kunt hem wel een korte vraag stellen maar het wordt als ongbeleefd beschouwd om de aanzegger te ondervragen. Een aanspreker was heel vroeger eigenlijk een voorloper van de begrafenisondernemer. 

Honderd jaar geleden werden de praktische zaken nog geregeld door de directe omgeving van de stervende en overledene. De buren waakten bij de stervende, wasten en kleden na het overlijden het lijk en zorgde ook dat de dood werd bekendgemaakt. Tijdens de twintigste eeuw kwam hier langzaam verandering in. Steeds meer zaken werden uitbesteed aan profesionele uitvaartondernemers, die van de dood hun beroep maakten. Het proces van ontkerkelijking maakte dat allerlei rituelen van de kerk, zoals bij de katholieken het bedienen, de uitvaartdienst en de begrafenis snel aan betekenis inboette. In de jaren zestig en zeventig werd de uitvaart daardoor een kale bedoening. Men zag vaker in rouwadvertenties dat de 
uitvaart in stilte plaats had gevonden. De laatste twintig jaar wordt er over het algemeen genomen weer meer aandacht aan rituelen van rouw en trouw besteed. Protestand Soest houden meer en meer gedachtenisdiensten in hun eigen kerken en van daaruit maakt men de gang naar het kerkhof. 
Deze gang van zaken is vermoedelijk het gevolg geweest van de onmogelijke kleine aula op de algemene begraafplaats aan de Veldweg die een beetje begrafenis nauwelijks kan herbergen.

Het bijzondere van de begrafenis van Johannes Westemeijer is wel dat de familie een fotograaf opdracht heeft gegeven de rouwstoet van sterfhuis naar Heilige.Familiekerk Soest-Zuid en vandaar naar Kerkhof Steenhoffstraat te fotograferen en er een fotoreportage van te maken. Daar maken we dankbaar gebruik van.Wij kozen voor een foto waarbij de stoet de Oude Kerk passeert. We zien dat in de Torenstraat nog eenrichtingverkeer gold. Al het verkeer van Amersfoort richting Amsterdam reed nog achterom de kerk. Men ziet nog het verbodsbord om vanaf Soestdijk de Kerkstraat in te rijden. De rouwstoet mocht op verzoek wel over de Torenstraat.

Ruim een halve eeuw later kijken nog met bewondering naar dit mooie plaatje van een perfecte rouwstoet.Wij bedanken schoondochter Bep van Deijssel de vrouw van Henk die het allemaal heeft meegemaakt,voor de prachtige foto’s en het verhaal. Zij vindt ook dat vader Johannes Westemeijer als een koning is begraven, maar op weg naar het kerkhof stond het volk van Soest niet twee rijen dik met de hoed in de hand langs de weg.

---

Heeft u aanvullende informatie bij dit artikel, gelieve contact met ons op te nemen

Verdwenen Soest is mede mogelijk gemaakt door